17 HALDOL-EXPERIMENT van ondervraging of in de voorafgaande week). Op psychogeriatrische afdelingen werd 60 tot 70% van hen niet behandeld voor hun pijnklachten. • In ziekenhuizen wordt eerder pijnstilling gegeven dan in verpleeghuizen. Binnen het verpleeghuis wordt op psychogeriatrische afdelingen minder pijnmedicatie verstrekt dan op somatische afdelingen, ongeacht het cognitieve niveau en de pijnsignalen van de dementerende cliënt. Pijnbeleving Bij de ziekte van Alzheimer kan de manier waarop een pijnprikkel ‘binnenkomt’ verstoord zijn. Een cliënt geeft dan bijvoorbeeld geen pijn aan bij een gebroken heup, omdat de daarbij behorende pijnprikkels niet aankomen. Bij vasculaire en frontotemporale dementie bestaat juist het risico dat de pijnprikkel sterker wordt gevoeld dan bij een gezonde oudere. Dit gaat niet voor iedereen op. Je kunt dus niet zeggen: hij heeft de ziekte van Alzheimer en zal de pijn wel niet voelen. Het precieze effect van dementie op de pijnbeleving hangt af van de getroffen hersengebieden. Ook bij mensen met CVA-problematiek is de pijnbeleving soms verstoord. Wat zeggen bloeddruk en hartslag? Bij mensen met gezonde hersenen gaan bij pijn de bloeddruk en hartslag omhoog. Die reactie van het autonome zenuwstelsel is bij de ziekte van Alzheimer vaak aangetast, zodat ook bij matige pijn de bloeddruk en hartslag niet veranderen. Dit maakt het extra belangrijk om cliënten met dementie gericht te observeren op lichaamssignalen en (veranderend) gedrag. Onderzoekers vervingen bij ouderen met dementie en onrustig gedrag (‘matige agitatie’) het antipsychoticum Haldol door pijnstillers. Hun stemming verbeterde en ze namen vaker deel aan sociale activiteiten. Het probleemgedrag in de behandelingsgroep lag 17% lager dan in de controlegroep. Na het stopzetten van de pijnstilling nam het probleemgedrag weer toe. De praktijk: observeer Wat kun jij als ergocoach doen om mensen met dementie de juiste zorg bij pijn te bieden? Allereerst is het nodig pijn te signaleren. Observatielijsten kunnen daarbij helpen. Een veel gebruikte pijnschaal is de Pain Assessment Checklist for Seniors with Severe Dementia (de PacslacD). De schaal bestaat uit 24 items in 3 subschalen: gelaat, verzet/afweer en sociaal-emotioneel/stemming. Als je bij iemand 4 of meer van de symptomen waarneemt, is dat een Wat kun jij als ergocoach doen om mensen met dementie de juiste zorg bij pijn te bieden? sterke aanwijzing voor de aanwezigheid van pijn. De schaal blijkt in de praktijk goed bruikbaar en is gemakkelijk in te vullen. • Je vindt de schaal terug op gezondenzeker.nl onder het kopje ‘Fysieke belasting’, ‘stap 3: oplossen’. Je kunt er ook het invulformulier (één a4’tje) als pdf downloaden. • Wil je meer weten over pijn en over de achtergrond van deze checklist? Kijk dan op pijnverpleegkundigen. nl onder ‘meetinstrumenten’. De praktijk: vraag en meet Zelfrapportage is de gouden standaard. Kan iemand consequent, betrouwbaar en herkenbaar pijn rapporteren, dan kan het verloop ervan en het effect van interventies worden gevolgd en geëvalueerd met bijvoorbeeld een pijnschaal met tekeningetjes of zelfs een cijfer. Behalve naar de intensiteit van pijn kun je ook vragen hoeveel last iemand ervaart of hoe vaak en wanneer de pijn voorkomt. Verschillende pijnschalen hebben soms verschillende uitgangspunten. Uit onderzoek blijkt echter dat ouderen in het algemeen en ouderen met dementie in het bijzonder de instructies van pijnschalen minder goed begrijpen en meer moeite hebben zichzelf te beoordelen. Een methode uit de kindergeneeskunde om de mate van pijn aan te geven, is een kind een schuifje te laten verplaatsen. Gaat het schuifje in de richting van een huilend gezichtje of wordt het vlakbij een blij gezichtje gezet? 80% van de mensen met matige dementie blijkt deze methode te begrijpen. Daarmee is deze vorm van pijnbeoordeling een stuk betrouwbaarder dan bijvoorbeeld de methode die werkt met negen verschillende tekeningetjes van pijnlijke en minder pijnlijke gezichtjes. 2 l GEEN PIJN HUILEN VAN DE PIJN AGRESSIE Pagina 16

Pagina 18

Heeft u een gebruiksaanwijzing, noviafacts of digi-PDF-en? Gebruik Online Touch: reclamefolder online bladerbaar uitgeven.

Gezond & Zeker 2015 nr. 2 Lees publicatie 164Home