CASUS AGRESSIE 12 q Ongewenst gedrag bespreekbaar maken getuigt van een goede beroepsopvatting. Algemene persoonlijke leidraad kan zijn: als er iets gebeurt wat je niet kan of niet durft te melden, dan zit er iets fout en moet je het juist wél bespreken. Gedrag zoals bij Arnold komt voor bij een minderheid van de cliënten, maar de meerderheid van verzorgenden krijgt er vroeg of laat mee te maken. Dit betekent dat je er – als het voorkomt – als veiligheidscoach altijd werk van maakt. En dat teamleden dit voor zichzelf óók doen. De ervaring leert dat ongewenst intiem gedrag een gedragsneiging is; het begint bij een jong meisje, grenzen worden verkend, en vroeg of laat krijgen ook andere collega’s er mee te maken. Als veiligheidscoach kun je een voorbeeld zijn voor je collega’s door ongewenste intieme uitlatingen even kalm en gewoon bespreekbaar te maken als bijvoorbeeld de richtlijnen bij decubitus. De veiligheidscoach geeft steun en draagt bij aan het afdelingsbeleid voor een goede omgang met dergelijk gedrag: duidelijk en consequent. Hij is slecht en gemeen, hij wil me gewoon neerhalen. Wat een afschuwelijk mens! Destructief en ongewenst intiem gedrag mag en moet je niet voor lief nemen. Je zult duidelijk de grens moeten aangeven. Het is normaal dat je boos wordt, maar maak wel onderscheid tussen het gedrag en de persoon. Iemand kan iets verkeerds doen, maar dat betekent niet dat hij of zij – Arnold in dit geval – een slecht mens is. De veiligheidscoach blijft erop wijzen dat er verschil is tussen begrip voor Arnolds behoeften en het kunnen plaatsen van het ontremde gedrag binnen het ziektebeeld enerzijds, en anderzijds het paal en perk stellen aan zijn gedrag. Je kunt bepaald gedrag van Arnold afwijzen zonder Arnold als persoon af te wijzen. Als hij niet naar me luistert, heb ik verder geen verweer tegen zijn gedrag. Sigrid voelt zich beschaamd door Arnolds opmerkingen, heeft enkele keren zonder effect geprobeerd hem te corrigeren. Haar opmerking werd afgedaan met een raar antwoord, waardoor ze zich machteloos voelde. Ze heeft verder gezwegen, wat op Arnold overkwam als een overwinning. Denk aan nee = nee! Als de cliënt niet luistert, stel je de grens fermer en breek je het contact af. Een hand op de binnenkant van je dij pak je meteen weg, met een verbale afwijzing. De veiligheidscoach kijkt niet alleen naar het algemene afdelingsbeleid, maar houdt ook een vinger aan de pols bij voor dit gedragsprobleem kwetsbare teamleden. De veiligheidscoach kan en zal daarbij ook de persoonlijke valkuilen bij individuele teamleden herkennen en bespreekbaar maken. Puntjes op de i In het teamoverleg worden de spelregels voor de omgang met Arnold beschreven. Sommige zorgverleners, meer verlegen van aard, geven aan dat zij zijn gedrag niet kunnen stoppen. Dit heeft de veiligheidscoach eerder op de werkvloer gemerkt, en op haar verzoek zal een trainer in een kleinere groep het nodige gedrag inoefenen. Het prettige is dat deze teamleden hun kwetsbaarheden dan makkelijker kwijt kunnen en zich vrijer voelen om te oefenen dan in aanwezigheid van hun ‘robuustere’ collega’s. Een (mannelijke) psycholoog speelt Arnold, en Sigrid en haar collega’s laten zien hoe ze reageren op zijn gedrag. De lat ligt in het begin laag zodat iedereen succeservaringen kan opdoen. De psycholoog laat de interacties kort duren zodat alle aanwezigen meerdere keren aan bod komen. Hij geeft concrete aanwijzingen die ook weer ingeoefend worden. “Kijk me aan, en zeg het nadrukkelijker.’’ Of: “Je mag je stem iets meer verheffen.” “Blijf niet doorpraten, zeg dat je dit niet wil, keer om en ga weg.” Zo komen uiteenlopende details en tips naar voren. Sigrid vindt het in eerste instantie nogal raar, het oefenen roept spanning bij haar op: wordt er eerst door een cliënt naar mijn borsten gekeken, nu maakt de psycholoog er óók nog opmerkingen over… Al snel ziet ze de positieve kanten. Ze neemt ook de suggesties over wát ze tegen Arnold kan zeggen ter harte. Zelf vindt ze het namelijk vervelend dat ze soms met haar mond vol tanden staat. Van de samen bedachte suggesties maakt ze een overzicht om thuis door te nemen. In de herhaling toont zich de meester, en Sigrid merkt al tijdens het volgende rollenspel dat ze beter overweg kan met de opmerkingen. Gaandeweg verandert er ook iets in haar hoofd: in plaats van angst dat Arnold weer iets tegen haar zal roepen, gaat ze er bijna op hopen. Kom maar op! Dan zal ze hem eens goed van www.gezondenzeker.nl en discussieer op ons forum mee over deze casus. Ga naar naar interessante websites over dit onderwerp. Onder het kopje ‘agressie’ vind je een aantal links Pagina 11
Pagina 13Heeft u een reisgids, zmags of digi-uitgaves? Gebruik Online Touch: sportblad naar een online publicatie converteren.
Gezond & Zeker nr. 3 Lees publicatie 126Home