13 MEETAPPARATUUR dingen zijn geanalyseerd met de meetinstrumenten die in het kadertje staan beschreven. Als het gaat om decubitus, spelen veel factoren een rol. De volgende drie aspecten zijn in elk geval van groot belang: 1. de druk die op de onderlaag (bijvoorbeeld het matras) wordt uitgeoefend; 2. de frictie (‘wrijving’) die er tussen de huid en de onderlaag ontstaat; 3. de shear-forces: de schuifkrachten die in of onder de huid en andere weefsels, zoals spierweefsel, ontstaan. Vooral die laatste ‘schuifkrachten in het lichaam zelf’ kunnen tot enorme schade in de weefsels leiden en vergroten het risico op decubitus aanzienlijk. Je moet je voorstellen dat, als je bijvoorbeeld met een steeklaken werkt, je eigenlijk – heel bot gezegd – de cliënt aan de huid van zijn plaats trekt. Eerst wordt namelijk de speling opgenomen in de huid en dan volgen de andere weefsels en het bot van bijvoorbeeld de heup. Juist in het lichaam, onzichtbaar vanaf de buitenkant, kunnen dan scheurtjes in het weefsel ontstaan. Metingen laten zien dat kleine verschillen in techniek bij veel transfers al tot grote verschillen leiden in drukverdeling en shear-forces. In allerlei richtlijnen om decubitus te voorkomen, wordt dan ook gezegd: duw of trek niet, maar til. En dat is dus precies het tegenovergestelde van wat jij als ergocoach juist het liefste adviseert: niet tillen maar duwen of trekken. Uit ons onderzoek bleek zelfs dat bij het geven van wisselligging – een handeling die nota bene bedoeld is om het risico op decubitus te verkleinen – een groter risico op decubitus kan ontstaan. Iets wat goed bedoeld is, eindigt zo in het tegenovergestelde, we geven enkele voorbeelden hiervan. Het meten van de risico’s op decubitus voor de cliënt en de fysieke belasting voor zorgverleners is niet zo simpel. Op de Gezond & Zeker Kennisdagen zijn methodes getoond die ook voor ergocoaches eenvoudig te gebruiken zijn zoals de digitale kofferwegers die voor ongeveer 10 euro te koop zijn. Deze meters zijn zeker geschikt voor jouw voorlichting als ergocoach aan je collega’s maar voor dit type onderzoek is dat niet genoeg. Wij hebben gebruik gemaakt van krachtmetingen met de MecMesin krachtmeters, van drukmatten van X-sensor, de bijbehorende analysesoftware 4.2 Medical en van het rekenmodel van de Universiteit van Michigan 3D SSPP. Met die drukmatten kan je voor het hele lichaam van de cliënt precies volgen hoe hoog de druk in de loop van de handeling is. Dat wordt dan in cijfers weergegeven, maar ook met kleuren: naarmate de kleur roder en paarser wordt, is de druk hoger, zullen meer bloedvaatjes dichtgedrukt worden en neemt het risico op decubitus toe. DECUBITUS Dubbelzijdige of enkele glijzeilen Voor de cliënt is het nadelig om met een glijzeil dat uit een enkele laag bestaat, met een steeklaken of (uiteraard) zonder glijzeil te werken. Je hebt immers met een dubbele laag glijzeil minder kans om frictie en shear-forces te ontwikkelen in of op de huid. De kracht die nodig is om te verplaatsen, is kleiner. Metingen laten uitgesproken verschillen zien tussen de risico’s bij het gebruik van enkele glijzeilen enerzijds en dubbele rollen of glijzeilen anderzijds. Belgisch onderzoek van Maertens komt tot vrijwel dezelfde conclusies. Het verschil in kracht op de huid ligt maar liefst rond de veertig procent lager voor het dubbele zeil ten opzichte van het enkele zeil. Niet alleen voor de decubitusrisico’s is dat nadelig, maar ook voor de zorgverlener zelf. De kracht die de zorgverlener moet leveren, kan zo immers ook veel lager blijven. De zorgverlener kan met minder kracht bewegen en wordt zo ook minder belast. Voor meer tips, zie het kader op de volgende bladzijde. Zachte of stevige matrassen Maertens onderzoek bevestigt daarnaast onze conclusie dat glijzeilen lastiger werken met zachtere matrassoorten. Sommige matrassen hebben daarom een zogenaamde ‘zorgstand’ die het matras wat stugger en stijver maakt en zo de transferhandelingen gemakkelijker maken. Deze stand voorkomt dat de cliënt in een soort ‘kuiltje’ vast q Pagina 12

Pagina 14

Voor brochures, online catalogi en onderwijscatalogussen zie het Online Touch content management system systeem. Met de mogelijkheid voor een online shop in uw uitgaven.

Gezond & Zeker nr. 4 Lees publicatie 144Home